پژوهش در مستند

“پژوهش در مستند”

تعریف پژوهش:

تحقیق در لغت به معنای کشف حقیقت است. پژوهش به معنای کندوکاو و کاوش است که پژوهشگر در این فرایند(در پژوهش با فرایند روبرو هستیم نه پدیده ای دفعی و لحظه ای)، در یک موضوع شروع به تحقیق و بررسی می کند و می خواهد روابط علت و معلولی میان پدیده های مختلف مورد نظر را کشف کند. همچنین پژوهش به معنای فرایند رسیدن به راه حل های مورد اطمینان می باشد که از طریق جمع آوری، تحلیل و پردازش داده ها(پس از جمع اوری اطلاعات باید به اطلاعات جدیدی دست یابیم و پژوهش صرفا جمع اوری اطلاعات نیست) به شکلی نظام مند(پردازش باید در یک نظام منطقی شکل گیرد که دارای ارتباط با هم باشند) و هدفمند بدست می آید و متعلق به گستره خاصی از علوم دارای هویت جمعی است که به نوآوری می انجامد.

ضرورت و جایگاه پژوهش در فیلم مستند:

شاید بخش زیادی از فیلم داستانی محصول خیال باشد، ولی بخش اعظم و گاهی صد در صد یک فیلم مستند محصول پژوهش است. پژوهش است که ساختار مستند را تعیین می کند که در چه قالبی ساخته شود و طرح فیلم مستند به چه شکلی ارائه گردد. این است که  پایه و زیرساخت هر فیلم و به ویژه مستند بر امر پژوهش گذارده می شود. بنابراین اهمیت تحقیق و پژوهش در فیلم مستند بمراتب بیشتر از فیلم داستانی است؛ به طور کلی الفبای سینمای مستند بر دو محور اصلی برقرار است: پژوهش و ساختار. بر خلاف سینمای داستانی که عوامل مختلفی همچون بازیگری، دکوپاژ، میزانسن و یا جلوه‌های ویژه می‌تواند به رشد کیفی یک فیلم کمک کند، در سینمای مستند هر قدر پژوهش محکم و استخوان‌دار باشد می‌توان به خروجی کار هم مطمئن بود و هر قدر سهل‌انگارانه با پژوهش برخورد شود نتیجه این سهل‌انگاری در تمامی لحظات مستند قابل‌مشاهده است. در کارگردانی فیلم مستند مصاحبه، گفتار متن،  مواد آرشیوی صوتی و تصویری هستند که به فیلم زندگی می بخشند.

بنابراین فرق اساسی سینمای مستند با سینمای داستانی در پژوهش است. مستندساز قبل از هر عنوانی یك پژوهشگر است و مراحل تحقیق او هر چه بهتر انجام شود، مستند او تاثیرگذارتر خواهد بود.

کارکرد پژوهش:

-دانش نو می آفریند؛ هر پژوهش و تحقیقی بی گمان موجب گسترش مرزهای دانش می شود. به گونه ای که یا سبب افزایش علم موجود می شود و یا به علم نو می انجامد. امروزه بخش زیادی از علوم نو، علوم بین رشته ای هستند که با یافتن ارتباط بین دو یا چند علم به نتایج جدید و حائز اهمیتی دست می یابند.

-به آموزش بهتر می انجامد، زیرا دانش نو به برنامه های آموزشی خط می دهد و آموزش و پرورشی که پشتوانه پژوهش داشته باشد، انسان را برای مواجهه با رویدادهای زندگی به شیوه ای مطلوب تر راهنمایی می کند؛

-موجب حل مسایل و مشکلات جامعه می گردد؛ انسان بر اثر احساس نیاز به دانستن مسائل و برطرف کردن مشکلات خود دست به پژوهش و تحقیق می زند تا براساس آگاهی های حاصل از پژوهش بتواند علت بسیای از مشکلات و مسائل و را درک کند و بر پایه پژوهش به راه حل مشکلات نائل آید و در نهایت از زندگی بهتری برخوردار باشد.

-به افراد این توانایی را می دهد که بتوانند با دنیای پیرامون خود بهتر ارتباط برقرار کنند؛ پژوهش خوب سبب می شود که انسان آگاه شود و از این آگاهی در جهت اجرای اهداف خود استفاده کند. بنابراین با کشف روابط علت و معلولی میان امور گوناگون، دنیای پیرامون خود را بهتر می شناسد و در نتیجه ارتباط بهتر و مطلوب تری با آن برقرار می نماید.

-درنهایت موجب پیشرفت هر جامعه می شود.

موضوع پژوهش بر چه اساسی انتخاب می شود؟

یک پژوهشگر پیش از اقدام به پژوهش لازم است حوزه مطالعاتی خود را مشخص کند. این تشخیص باید براساس سه عامل نیاز، توانایی و استعداد و علاقه او صورت پذیرد. این سه عامل در کنار هم می تواند زمینه موفقیت در امر پژوهش باشد؛ به طور مثال اگر کسی در زمینه ای پژوهش کند که هیچ علاقه ای به آن موضوع ندارد، یا جامعه اش نیازی به موضوع پژوهش وی نداشته باشد(یا موضوع موردنظر ضرورت و اولویت نداشته باشد)، یا توانایی و تخصص لازم را برای انجام پژوهش در زمینه مورد نظر دارا نباشد، تحقیقِ او نمی تواند چندان مفید باشد.

نکات لازم در انتخاب موضوع پژوهش:

1-مشخص کند که پژوهش او موضوع محور است یا مسئله محور؛

پژوهش ها یا مسئله محور اند یا موضوع محور. در پژوهش موضوع محور پاسخ سوال داده می شود و در پژوهش مسئله محور به حل مسئله پرداخته می شود.

فرق سوال با مسئله: سوال در اثر جهل و ناآگاهی به وجود می آید و پاسخ آن با رجوع به افراد مطلع یا منابع معتبر امکانپذیر است. بنابراین مجهولی است که فرد سوالگر پاسخ ان را نمی داند نه آن که پاسخ آن وجود ندارد و فرایند پاسخگویی به سوال آموزش نام دارد. اما مسئله بر اثر دانستن اطلاعات مربوط به یک موضوع پدید می آید و برای پاسخ آن مراجعه به افراد مطلع یا منابع معتبر سودی ندارد. یعنی مجهولی است که کسی به آن نپرداخته است یا اگر پاسخی داده شده است، این پاسخ ناکافی به نظر می رسد و نیاز به پژوهش بیشتر و عمیق تر احساس می شود و فرایند پاسخگویی به ان پژوهش نام دارد.

2-جزئی باشد؛ موضوع یا مسئله پژوهش نباید کلی باشد و تا می توانیم باید دامنه آن را محدود و جزئی کنیم. به طور مثال نمی توان موضوع اعتیاد را که یک موضوع کلی و دارای دامنه بسیار گسترده است بعنوان موضوع پژوهش برگزید، بلکه باید یه جنبه و بعد از آن مورد بررسی قرار گیرد. در همین موضوع میتوان دایره پژوهش را با مشخص کردن مولفه هایی چون زمان و مکان یا مخاطبین خاص محدود کرد. (مثال: بررسی اثر اعتیاد والدین بر سرخوردگی کودکان مقطع ابتدایی در شهر قم در سال1399)

3-تکراری نباشد؛

سرچ کلیدواژه ها و اطمینان از اینکه موضوع یا مسئله مورد نظر عینا کار نشده باشد .  بطور مثال در موضوع مذکور کلید واژه ها عبارتند از: اعتیاد، اعتیاد والدین،کودکان ، کودکان مقطع ابتدایی، سرخوردگی، افسردگی، عدم اعتماد به نفس در کودکان و…).

4-امکان کار پژوهشی وجود داشته باشد؛ به این معنا که امکانات پژوهشگر برای امر تحقیق فراهم باشد. به طور مثال پژوهش در مورد منطقه جغرافیایی که امکان دسترسی به آن برای ما وجود ندارد به نتیجه نخواهد رسید یا اینکه باید میزان امکانات مالی خود را براورد کنیم و درحد توان خویش دست به کار پژوهشی بزنیم.

5-روشن،  واضح و بدون ابهام باشد؛ سوال یا مسئله ی پژوهش به خوبی روشن باشد و تنها دنبال جواب یا حل مسئله باشیم.

6-هدف دار باشد؛ پیش از انجام پژوهش باید به این سوال پاسخ داده باشیم که کدام هدف یا اهداف را از این پژوهش دنبال می کنیم و در پی دستیابی به چه هستیم و آیا نتایج پژوهش ما برای جامعه مفید است و میزان مفید بودن آن چقدر است و… .

7-ضرورت و اولویت داشته باشد؛ ممکن است موضوعات بسیاری برای پژوهش و ساخت مستند وجود داشته باشد، اما آنچه مهم است این است که باید موضوعاتی که اهمیت بیشتری داشته و در اولویت بررسی قرار دارند انتخاب شوند؛ بطور مثال اگر نیاز جامعه به تحقیق و پژوهش و ساخت مستند در زمینه اعتیاد یا طلاق است، باید این موضوعات در اولویت تحقیق و ساخت مستند قرار بگیرند.

8-نتایج آن مفید باشد؛

9-مخاطبین را بشناسیم و بدانیم که چه مشکلات یا نیازهایی دارند؛ باید بدانیم مخاطب ما عام است یا خاص، یعنی برای عموم مردم منتشر خواهد شد یا برای قشر و گروهی خاص. اگر برای قشر خاصی است، این گروه از چه سطح تحصیلات، تفکر، موقعیت اجتماعی، شغل و… برخوردارند.

10-مدیوم یا بستر رسانه ای که قرار است فیلم ما در آن بستر پخش و نمایش داده شود؛ مثلا فیلم قرار است در پرده سینما اکران شود یا در تلویزیون پخش شود یا در شبکه های خانگی و یا اینترنت و…

11- هزینه ها و زمان مورد نیاز برای پژوهش یا ساخت مستند پیش بینی شوند. در بسیاری مواقع هرچه زمان فیلم طولانی تر باشد هزینه های ساخت و تولید آن بیشتر است. یک پژوهشگر ِ فیلم باید در مورد هزینه های ساخت مستند خود اطلاعات لازم را کسب کند که این مهم در فرایند پژوهش بدست می
آید. در این راستا او باید در مورد تهیه کننده مناسب برای کار خود تحقیق کند و او را بیابد یا اگر خودش تهیه کننده است در مورد همه هزینه های پیش رو تحقیق و برنامه ریزی نماید.

مراحل پژوهش:

1-انتخاب موضوع:

مطرح شد که در انتخاب موضوع پژوهش باید تا می توانید موضوع را محدود و جزیی کنید تا راه پژوهش هموار گردد.

-سوال اصلی پژوهش: هر پژوهش دارای سوال  یا مسئله ای اصلی است و که در صدد رسیدن به پاسخ یا حل آن است که براساس موضوع پژوهش شکل می گیرد.

مثال: موضوع پژوهش: تاثیر بازی در رشدکودکان/ سوال پژوهش: نقش بازی های فکری در  رشد شناختی کودکان 7تا 10 سال در مدارس ابتدایی شهر قم چیست؟

2- ابزار و ملزومات پژوهش در مستند یا روش های گرداوری داده ها:

الف-متون و منابع مکتوب به روش کتابخانه ای:  این روش در تمامی پژوهش های علمی مورد استفاده قرار می گیرد و شامل پایان نامه ها، مقالات (علمی-پژوهشی، علمی-ترویجی)، کتاب ها، مجلات و… می باشد.

ب-منابع تصویری: شامل فیلم های مختلف یا آرشیو و… است.

لازم به ذکر است که برای جستجو در منابع مکتوب و تصویری:

شما باید اولاً با روش‌های حرفه‌ای جستجو آشنا باشید تا بتوانید با کم و زیاد کردن کلمات و با استفاده از ترفندهای جستجو منبع موردنظر خود را پیدا کنید و ثانیاً شما باید سایت‌های اصلی بانک کتب و مقالات را بشناسید تا اگر منبع شما یک منبع کمیاب است که کمتر مطلبی درباره‌ی آن در اینترنت موجود است، شما بتوانید با جستجو در این بانک‌ها و یا با استفاده از دسته‌بندی خوب این سایت‌ها زودتر به مقصد خود برسید. فراموش نکنید که اگر به خوبی سرچ نکنید ممکن است راه زیادی در پژوهش بپیمایید، ولی در نهایت متوجه شوید که پیش از شما پژوهش و یا فیلمی با همین موضوع انجام یا ساخته شده است. هرچند در فیلمسازی ممکن است افراد زیادی به یک موضوع بپردازند اما تفاوت نگاه و زاویه دید همواره می تواند نو و امری ابتکاری باشد.

*معرفی چند سایت معتبر برای پژوهش:

Lib.ir

Sid.ir

noormagz.ir

magiram.com

ensani.ir

Irandoc.ac.ir

Hawzah.net

اما با همه‌ی این‌ها ممکن است منبعی که شما به دنبال آن می‌گردید وجود داشته باشد بدون این که ردپایی از خود در فضای مجازی گذاشته باشد.

ج-تحقیق میدانی: در این روش پژوهشگر برای گرداوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز خود ناگزیر است به مکان پژوهش برود و با مراجعه به افراد یا محیط و برقراری ارتباط مستقیم با مکان مورد مطالعه ، اطلاعات لازم را بدست آورد. بنابراین این پژوهش با مشاهدات مستقیم و میدانی همراه است. به طور مثال گاهی لازم است برای انجام چنین تحقیقاتی، مدتی میان یک قوم یا ملتی خاص زندگی کرد و به خوبی با فرهنگ انان آشنا شد تا اطلاعات لازم برای پژوهش بدست آید. در این شیوه، از مشاهده، آزمون و خطا، مصاحبه و پرسش نامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده می شود.

معرفی کتاب:

پژوهش سینمایی/محمد تهامی نژاد

انواع مستند پژوهشی:

همه انواع مستند نیازمند پژوهش اند، در این میان مستند توضیحی و مستند آرشیوی نمونه های بارزتری از انواع مستند هستند که امر تحقیق و پژوهش در آنها غالب است.

الف-مستند توضیحی (مستند مقاله): در بین انواع مستندها پژوهش محورترین مستند است و بر پایه پژوهش می توان روایت و سیر خطی فیلم را طراحی و تنظیم نمود و گفتار متن را به نگارش درآورد. دارای موضوع و هدف معین است و مخاطبین خاص خود را دارد. مستند “سبز، سپید، سرخ” از سیدمحمدرضا هاشمیان با موضوع پرچم و نیز مستند “دریای پارس” از مرحوم منوچهر طیاب که با موضوع خلیج فارس نمونه هایی برای مستند توضیحی اند. برای تولید فیلم مستند توضیحی دو نوع پژوهش می توان در نظر گرفت: پژوهش محتوایی؛ پژوهش فنی یا بصری

در این زمینه میتوانید به مقاله “ساختارشناسی فیلم مستند توضیحی” نوشته احمد ضابطی جهرمی و محمدسوران قانعی فرد رجوع کنید.

ب-مستند آرشیوی: در مستند آرشیوی پژوهش اسنادی به انواع استنادها شامل فیلم ها، عکس ها، مکتوبات، اشکال تصویری، اسناد باستان شناختی، اشیای معمولی و متعارف، اسناد نوین، اسناد شفاهی(اظهارات افراد مطلع که شاهد یا ناظر یک رویداد یا واقعه بوده اند)، اسناد صوتی(نوارها، سخنرانی ها، مصاحبه ها، موسیقی ها و گفتارها و…) پرداخته می شود. “میدان بی حصار” از مهرداد زاهدیان ؛ “ایران در اعلان” از فرحناز شریفی و”آینه های غبارگرفته” از رهبر قنبری، تمونه های خوبی برای مستند آرشیوی می باشند.

ج-مستند مصاحبه محور: در این مستند، مصاحبه با افراد معتبر بر موارد دیگر غالب است و مصاحبه ها نوعی اسناد صوتی و تصویری معتبر به حساب می آیند، مانند “فرکانس عاشورا” از طیبه نادری و “آوای عشق” از عباس صالح مدرسه ای.

 

فرم گرایی و مضمون گرایی در ساخت فیلم:

هر فیلم شامل دو بخش محتوا و فرم است. فرم به عناصر تکنیکی فیلم اشاره دارد که امری فنی و سخت افزاری است ، مانند چگونگی به کارگیری موسیقی ، تدوین گرافیکی و… .

مضمون و محتوا اساساً در فیلم مستند از آنجا که بار آموزشی و محتوایی بیشتری نسبت به فیلم داستانی دارد و پیام خود را صریح تر و مستقیم تر به مخاطب ارایه می کند، اهمیت بمراتب بیشتری دارد. از طرفی این ویژگی این آسیب را دارد که بشدت مستعد لغزیدن در ورطه شعارزدگی و بیان غیرهنری است.
البته گاهی  آنقدر موضوع از قابلیت های ذاتی برای جذب مخاطب برخوردار است و یا مبتلابه مخاطبان و جزو نیازها و دغدغه های اصلی آنها به شمار می رود که استفاده از تکنیک های خاص، در درجه بعد از آن قرار می گیرد.
شاید بتوان ادعا کرد بهترین شیوه پرداختن به یک موضوع در قالب فیلم مستند، توجه به لزوم توأمان فرم و محتواست، آن هم جذابیتی که یا در بطن خود فرم و مضمون مستتر باشد، در غیر این صورت فیلم مستند از یک سو ماندگاری هنری ندارد و از سوی دیگر صداقت لازم را برای ساخت اثر استنادی نخواهد داشت. یک نمونه خوب برای مستند که محتوا و فرم خوبی دارد “تهران چند درجه ریشتر” ساخته پیروز کلانتری  می باشد.

د-مصاحبه (interview)

تعریف مصاحبه:

مصاحبه فرایندی است که طی آن تعاملی میان دو طرف ارتباط(مصاحبه گر و مصاحبه شونده) پرسش و پاسخ هایی صورت می گیرد.

مصاحبه ارتباطی طراحی شده، هدفدار، رو در رو و نیازمند به تصمیم گیری است که دو طرف در آن حضور دارند و دست کم یکی از طرفین با برنامه ریزی قبلی در آن شرکت می کند و پژوهشگر طی برنامه ای معین به وسیله سوالات مشخص در پی سنجش هدف هایی مشخص است.

هدف مصاحبه:

هدف مصاحبه براساس هدف پژوهش تعریف می شود و سوالات مصاحبه نیز بر این اساس تعیین می گردد که می تواند شامل جمع اوری اطلاعات، ارزشیابی، کشف رابطه میان پدیده ها و… باشد.

جمع آوری اطلاعات پیش از شروع مصاحبه:

پیش از شروع مصاحبه حتما در مورد فردی که قرار است با او مصاحبه کنید، اطلاعاتی بدست آورید. این اطلاعات از طریق اینترنت، فضای مجازی یا دوستان و نزدیکان فرد مصاحبه شونده بدست می آید. بنابراین به هیچ وجه بدون آگاهی و اطلاعات به جلسه مصاحبه نروید. به طور کلی مصاحبه شوندگان به چند دسته تقسیم می شوند که لازم است بدانید با کدامیک از این گروه ها روبرو هستید: کودکان یا نوجوانان؛ اشخاص حقوقی یا اقشار خاص؛ دوستانه؛ مردم یا مسئولین و… .

مصاحبه شونده ها باید شناسایی شوند؛ زیرا افرادی هستند که برای مصاحبه مناسب نیستند، این امر دلایل مختلفی می تواند داشته باشد؛ مثلا  ممکن است افرادی که برای مصاحبه انتخاب می شوند در راستای هدف ما از مصاحبه نباشند یا اهل همکاری نباشند و ما را به انچه در پی دستیابی به آن در مصاحبه هستیم نمی رسانند . پس لازم است در انتخاب مصاجبه شونده دقت داشته باشید. مثال دیگر این که اگر ما دنبال یک مصاحبه رئال و طبیعی هستیم ، باید بدانیم که برخی افراد در مواجهه با دوربین ژست غیرطبیعی دارند و باصطلاح خودشان نیستند، پس نباید انها را برای مصاحبه خود انتخاب کنیم.

نحوه شروع مصاحبه و ضرورت برقراری ارتباط با مصاحبه شونده:

-در مصاحبه های خود بخصوص در مصاحبه های رسمی پیش از شروع مصاحبه، حتما خود را معرفی کنید و هدف از مصاحبه را بیان نمایید. همچنین از مصاحبه شونده نهایت تشکر و قدردانی را داشته باشید و از او به دلیل قرار دادن وقت خود به شما تشکر کنید.

-مصاحبه شونده باید احساس کند که مصاحبه کردن با وی ارزشمند است و با موضوع مهمی سروکار دارد و مشارکت او حائز اهمیت است. بنابراین مصاحبه گر با ذکر اهمیت مصاحبه، پاسخگویان را به مشارکت در مصاحبه علاقمند کند (البته لازم به ذکر است که در این امر نباید افراط شود، زیرا می تواند در فرد ایجاد اضطراب نماید؛ در مواردی که مشاهده می کنید فرد دچار استرس شده است ابتدا با او صحبت های فرعی و احوالپرسی و… داشته باشید و سعی کنید فضا را از حالت تکلف بیرون اورید و به صمیمیت نزدیک کنید).

زمان و مکان مناسب برای مصاحبه:

مکانی که برای مصاحبه انتخاب می شود باید دارای نور کافی و هوای مناسب باشد. همچنین باید به گونه ای باشد که حواس مصاحبه شونده از سوالات پرت نشود یا کارهای دیگری برای او پیش نیاید.

زمان مصاحبه نباید زیاد طولانی و خسته کننده شود. همچنین زمانی را برای مصاحبه برنامه ریزی کنید که شخص خسته و بی حوصله نباشد.

نحوه گوش کردن:

مصاحبه کننده باید به گونه ای به صحبت های مصاحبه شونده گوش فرا دهد که او را هرچه بیشتر به صحبت و پرداختن به موضوع ترغیب نماید؛ به طور مثال حتی اگر صحبت های مصاحبه شونده را بارها شنیده یا خوانده است طوری گوش فرا دهد که انگار بار اول است که این صحبت ها را می شنود.

همچنین اطلاعاتی را که از قبل از شخص مصاحبه شونده کسب کرده اید در حین مصاحبه عنوان نکنید که از آن اطلاع دارید. اجازه دهید او فکر کند همه چیز برای شما تازگی دارد در غیر اینصورت ممکن است بدلیل حدس و گمان فکر کند شما از مطالبی که می خواهد بگوید اطلاع دارید و ان را مطرح نکند.

نحوه صحبت کردن:

مصاحبه گر باید در هنگام صحبت و سوال پرسیدن از مصاحبه شونده نهایت احترام و ادب را در لحن و کلام خود به خوبی رعایت کند. کلمات را شمرده شمرده ادا کند و از تند تند صحبت کردن بپرهیزد.

فیش برداری، ضبط و گرداوری اطلاعات:

مصاحبه را حتما ضبط کنید. برای ضبط مصاحبه حتی المقدور از ریکوردر و در درجه بعد از گوشی خود استفاده کنید. این کار سبب می شود که به شخصیت و ویژگی های اخلاقی مصاحبه شونده پی ببرید و کمک شایانی به نویسنده برای شناخت روحیه شخص مصاحبه شونده می کنید. وقتی مصاحبه شونده مطلبی می گوید که مایل نیست ضبط شود ریکوردر را خاموش کنید، اما در دفترچه یادداشت خود بنویسید.

در عین حال که مصاحبه را ضبط می کنید، همزمان از نکات مهم صحبت های فرد فیش برداری نمایید.

تمرین و نمونه برای انواع مصاحبه برای پاسخ به پرسش ها:

اگر فرد برونگرا و دارای ارتباط اجتماعی خوبی باشید نیاز به این تمرین برای شما کمتر خواهد بود؛ در غیر اینصورت حتما پیش از انجام مصاحبه این تمرین ها را انجام دهید:

-مقابل آینه بایستید و مصاحبه را شروع کنید. خود را هم بجای فرد مصاحبه شونده و هم مصاحبه گر قرار دهید و با خود تصور کنید که پس از پرسیدن هر سوال چه پاسخ هایی ممکن است بشنوید.

-با یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود بخواهید که نقش مصاحبه شونده را بازی کرده و سوالات را از او بپرسید.

این تمرین ها علاوه بر آنکه اعتماد به نفس شما را برای اجرای مصاحبه افزایش می دهند، اشکالات احتمالی نحوه ارتباط موثر کاهش داده یا بالابردن کیفیت سوالات را سبب می شوند.

تکنیک های مصاحبه و نحوه ارتباط موثر:

-ارتباط چشمی و کلامی موثر از مهمترین مولفه ها برای یک مصاحبه موفق به شمار می رود.

-سعی کنید از قبل و پیش از مصاحبه با فرد مورد نظر دیدار داشته باشید تا هنگام مصاحبه، یک فرد کاملا غریبه برای او نباشید و او راحت تر بتواند وقت خود را در اختیار شما قرار داده و با شما به گفتگو بپردازد.

-مصاحبه گر باید سعی کند در زمان مصاحبه از توجه کردن به چیزی غیر از مصاحبه خودداری نماید؛ به طور مثال زمانی که به مصاحبه می پردازد یا زمانی که مصاحبه شونده در حال پاسخگویی به سوالات است، از نگاه کردن و چک کردن گوشی همراه خود خودداری نماید و حتما آن را در حالت سکوت قرار دهد.

-پوشش مناسب، همزادپنداری، لبخند زدن، سکوت کردن، سر تکان دادن، شوخ طبعی یا جدی شدن های بموقع همه و همه در اجرای یک مصاحبه موفق نقش بسزایی دارند.

جمع بندی مصاحبه:

زمانی که از بدست آوردن اطلاعاتی که از مصاحبه خود بدنبال آن بودید اطمینان حاصل کردید، با جمع بندی و تلخیص صحبت های مصاحبه شونده به مصاحبه خاتمه دهید. این کار دو اثر دارد: اول این که مصاحبه شونده از این که شما به خوبی متوجه صحبت های او شده اید احساس رضایت می کند و دوم این که اگر در بخشی از مصاحبه نیاز به تکمیل بحث یا نکته ناگفته ای باشد به شما خواهد گفت.

 

 

مطالعه مصاحبه و یافتن نواقص کار در هر جلسه:

پس از پایان هر جلسه مصاحبه اطلاعات را مطالعه، بررسی و جمع بندی کنید و اگر نواقصی داشت جلسه مصاحبه دیگری را ترتیب دهید یا در جلسات مصاحبه با افراد دیگر از تجربه های قبلی خود استفاده کنید.

معرفی کتاب:

مصاحبه در فیلم مستند/ روبرت صافاریان/1390/نشر ساقی